Nationaal Park Berchtesgaden

Nationaal Park Berchtesgaden (in het Duits: Nationalpark Berchtesgaden), gelegen in de gemeenten Ramsau bij Berchtesgaden, Schönau am Königssee en Berchtesgaden in de Berchtesgadener Alpen in het Beierse district Berchtesgadener Land, is het enige Duitse nationale park in de Alpen.

Het nationale park, opgericht in 1978, beslaat een oppervlakte van 208 km² en maakt deel uit van het UNESCO Berchtesgadener Land Biosfeerreservaat. Het is ook aangewezen als beschermd gebied onder de Vogelrichtlijn.

Nationaal Park Berchtesgaden omvat de Watzmann, de Blaueis-gletsjer en het grootste deel van de Königssee.

Geschiedenis van het gebied van Nationaal Park Berchtesgaden

Prehistorie

In de prehistorie werd het landschap van het Nationaal Park Berchtesgaden gekenmerkt door karstkenmerken, zoals blijkt uit het Steinernes Meer. De Wimbachgries-vallei, gelegen tussen de Watzmann en de Hochkalter met de Palfelhorn op de achtergrond, is ook opmerkelijk, met een indrukwekkend uitzicht vanaf het pekelbuizenpad. Daarnaast zijn er panoramische uitzichten te zien vanaf locaties zoals Trischübel naar Wimbachgries en vanaf Malerwinkel naar de Königssee binnen het park.

In recentere geschiedenis leidden inspanningen van de "Vereniging voor de Bescherming en Verzorging van Alpenplanten" in 1910 tot de oprichting van het "Beschermingsdistrict voor Alpenplanten Berchtesgaden", dat ongeveer 83 km² beslaat en het zuidelijke deel van de Königssee, de Obersee en de omliggende bergketens omvat.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd overwogen om een Beierse leeuw in de Falkensteiner Wand van de Königssee te kerven als een "monument voor de gevallenen." Dit riep echter sterke protesten op, vooral van de Natuurbeschermingsbond, wat leidde tot de oprichting van het "Natuurreservaat Königssee" in 1921. Dit reservaat omvatte niet alleen de Königssee, maar ook de Hohen Göll, een deel van het Hagengebirge en Steinernes Meer, de Watzmann, de Hochkalter en een deel van de Reiteralm, met een oppervlakte van ongeveer 200 km².

Oprichting

De oprichting van het Nationaal Park Berchtesgaden begon in 1973 onder leiding van Georg Meister, die wordt beschouwd als de "grondlegger van het nationale park." In opdracht van de Beierse minister van Landbouw, Hans Eisenmann, startte Meister de eerste planning van het park, waarbij hij het gebied afbakende. Zijn voorstellen voor bosstatusstudies en de implementatie van professioneel wildbeheer, evenals het verminderen van de wildpopulatie, stuitten echter op weerstand van jachtverenigingen, lokale boswachters en ministeriële bureaucratie. Dit leidde ertoe dat zijn geplande benoeming als hoofd van de Nationale Parken werd voorkomen.

Om pogingen van de gemeente Ramsau, de toeristenvereniging Berchtesgadener Land en de handelsstad Berchtesgaden om een kabelbaan naar de Watzmann te bouwen te stoppen, vaardigde de Vrijstaat Beieren op 1 augustus 1978 het decreet "Nationaal Park Berchtesgaden" uit. Het omvat het gebied van het voormalige natuurreservaat Königssee, plus een uitbreiding van bijna 10 km², wat resulteert in een totale oppervlakte van ongeveer 210 km². Hubert Zierl werd aangesteld als de eerste directeur van het nationale park. Hoewel deze maatregel destijds werd bekritiseerd, vooral door lokale gemeenschappen, kreeg het nationale park geleidelijk meer acceptatie onder de lokale bevolking.

Het nationale park vormt de kern van 139 km² en de onderhoudszone van 69 km² van het Berchtesgadener Biosfeerreservaat, dat een totale oppervlakte van 467 km² beslaat.

Recente Conflicten en Spanningen in Berchtesgaden

In de afgelopen jaren zijn er opnieuw spanningen ontstaan rond het Nationaal Park Berchtesgaden. Op initiatief van de SPD werd de verantwoordelijkheid voor het nationale park weggenomen van de districtsbestuurder, tegen de beslissing van de districtsraad en het districtsbestuur in. Dit wekte kritiek op, omdat de gemeentelijke adviesraad voor het nationale park, bedoeld als vervanging, als onvoldoende wordt beschouwd, omdat deze alleen een adviserende rol vervult.

Daarnaast is er een lopend debat over de uitbreiding van de kernzone van het nationale park met eeuwenoude cultuurlandschappen met alpenlandbouw en oude bergherbergen, zoals het historische Wimbach-kasteel. Ook de toekenning van slechtere financiële middelen in vergelijking met het Nationaal Park Bayerischer Wald wordt bekritiseerd.

In 2006 ontstond een ander conflict, bekend als het "centimeterdispuut," als gevolg van de verbreding van een landbouwweg. Om bossen en weilanden te scheiden, werd een open weide gecreëerd voor een alpenboer op initiatief van het Nationale Park. De verbreding van de landbouwweg die naar deze nieuwe weide leidde, zorgde echter voor controverse over natuurbehoud en landbouwbehoeften. Het conflict verergerde door zorgen over het precedent dat dit zou kunnen scheppen in termen van natuurbehoud versus economische zorgen.

De lokale bevolking en politici zijn boos over externe invloed op deze zaken, terwijl natuurbeschermingsverenigingen vrezen dat economische belangen boven natuurbehoud zullen prevaleren. De Beierse Staatskanselarij verzekerde echter dat elk geval op zijn eigen merites zou worden beoordeeld, hoewel het conflict nog steeds in behandeling is bij de verzoekschriftencommissie van het Beierse parlement.

Doelstellingen van de bescherming van Berchtesgaden

De doelstellingen van het Nationaal Park Berchtesgaden zijn vastgelegd in overeenstemming met de richtlijnen van de Internationale Unie voor het Behoud van de Natuur en Natuurlijke Hulpbronnen, evenals Artikel 24 van de BNatSchG. Deze doelstellingen worden samengevat in drie hoofdaspecten: uitgebreide natuurbescherming, wetenschappelijk onderzoek en observatie van natuurlijke en halfnatuurlijke gemeenschappen, en educatie en recreatie voor bezoekers.

Het primaire doel is de totale bescherming van de natuur, wat boven andere doelstellingen prevaleert. Dit gaat verder dan de bescherming van individuele soorten en omvat alle plant- en diersoorten, zoals ook het geval is in andere beschermde gebieden van het land, zoals in het Nationaal Park Sächsische Schweiz. De natuur mag haar gang gaan, waarbij zelfs processen zoals erosie worden toegestaan zonder verstoringen. Om cultuurlandschappen te integreren, is het nationale park verdeeld in een streng beschermde kernzone en een onderhoudszone, die tot 25% van het gebied kan beslaan, wat bescherming van "cultuurhabitats" of individuele soorten mogelijk maakt.

De belangrijkste onderzoeksgebieden omvatten fundamenteel en toegepast onderzoek, gericht op het begrijpen en oplossen van milieuproblemen. Langdurige milieuobservatie is cruciaal omdat natuurlijke processen die minimaal door mensen worden beïnvloed, alleen in nationale parken kunnen worden geobserveerd.

Via milieueducatie streeft het park ernaar het belang van het beschermen van intacte natuur te bevorderen en acceptatie hiervan te kweken bij de lokale bevolking. Bovendien worden bezoekers aangemoedigd natuurlijke hulpbronnen duurzaam te gebruiken, terwijl hun ontspanning wordt gewaarborgd.

Aangezien deze doelstellingen met elkaar in conflict kunnen komen en de natuur in Midden-Europa niet langer ongerept is, is er een nationaal parkplan ontwikkeld als leidraad voor de te nemen maatregelen, waarbij aspecten zoals het aanleggen van paden voor bezoekers in de kernzone en wildbeheer in overweging worden genomen.

Geografie van het nationale park

De geografie van Nationaal Park Berchtesgaden omvat een groot deel van de gemeenten Ramsau bei Berchtesgaden en Schönau am Königssee, evenals een klein gedeelte van de zuidoostelijke gemeente Berchtesgaden. Het grenst aan de Oostenrijkse deelstaat Salzburg in het oosten, zuiden en zuidwesten. Volgens de structuur van de belangrijkste natuurlijke ruimtelijke eenheden van Duitsland behoort dit gebied tot de Berchtesgadener Alpen in de Noordelijke Kalkalpen.

Dit park bevindt zich op hoogtes variërend van 603,3 meter (bij Königssee) tot 2713 meter boven zeeniveau (bij de Watzmann). Met een oppervlakte van ongeveer 259 km² beslaat het nationale park een groot gebied dat niet alleen de gemeenten Ramsau en Schönau omvat, maar ook Berchtesgaden, Bischofswiesen en Marktschellenberg. Bovendien maakt het deel uit van een groter biosfeerreservaat dat bekend staat als de "Biosfeerregio Berchtesgadener Land."

De grenzen van het nationale park strekken zich uit van Jenner ongeveer 1 km naar het oosten, draaien dan naar het noorden rond het skigebied naar Mannlgrat en gaan verder naar Hoher Göll. Van daaruit volgt het de grens tussen Duitsland en Oostenrijk tot aan de Neue Traunsteiner Hütte in de Reiter Alm. Vervolgens omvat het het gehele oostelijke plateau en daalt het af naar Hintersee, ten noorden van Schottmalhorn. In Ramsau loopt de grens net ten zuiden van Hintersee en Ramsauer Ache oostwaarts langs de noordelijke hellingen van Hochkalter en Watzmann tot Jenner, met uitzondering van het noordelijke einde van Königssee.

Het hoogste punt binnen het nationale park is de Watzmann, het centrale bergmassief van de Berchtesgadener Alpen. De Wimbachgries-vallei, die volgens een geologische theorie werd gevormd door het instorten van een gewelf over de Watzmann en Hochkalter, is opmerkelijk. Deze vallei is gevuld met puin tot 300 meter dik en strekt zich uit over tien kilometer. Bovendien bevindt zich in het gebied van Nationaal Park Berchtesgaden de Funtensee, een bergmeer waar in de winter regelmatig de laagste temperaturen van heel Duitsland worden geregistreerd.

Fauna en Habitats in Berchtesgaden

In het Nationaal Park Berchtesgaden is de fauna gevarieerd en fascinerend. Tot de grootste zoogdieren behoren reeën, edelherten, gemzen en Alpensteenbokken, waarvan de laatste in de jaren 1930 opnieuw werd geïntroduceerd. Kleinere soorten zoals de Alpenmarmot, berghaas en sneeuwwoelmuis bewonen ook het park.

Het park herbergt ongeveer 100 vogelsoorten, waaronder de steenarend, oehoe, dwerguil, auerhoen, alpensneeuwhoen, raaf, Alpenkauw, gaai en notenkraker. Vale gieren en lammergieren worden af en toe gespot. Wat betreft amfibieën en reptielen, zijn er 16 soorten geregistreerd, waaronder enkele bedreigde zoals de adder, gladde slang, alpensalamander en vuursalamander. Er zijn ook 15 vissoorten, zoals het beekforel van de Königssee en het meerforel.

Hoewel bizons, lynxen, bruine beren, wolven en otters oorspronkelijk in het gebied voorkwamen, zijn selectieve herintroducties in het wild momenteel niet gepland. Immigratie vanuit aangrenzende gebieden zou echter in de toekomst mogelijk kunnen zijn voor sommige van deze soorten.

Iconische Soorten in het Beschermde Gebied

• De steenarend, het symbool van het park en de machtige koning van de lucht.
• De gems, een behendige klimmer in de hoogten van de Berchtesgadener Alpen.
• De marmot, knaagdieren die in winterslaap gaan en op verschillende plekken in het park te zien zijn.
• De steenbok, met zijn indrukwekkende gebogen hoorns.
• Het hert, waarvan de geweien gewilde jachttrofeeën waren.

Maar er zijn nog veel meer soorten, zowel dieren als micro-organismen, die een veilige thuisbasis hebben gevonden in de ongerepte natuur van het nationale park.

De fauna van Nationaal Park Berchtesgaden is uiterst divers. Naast opmerkelijke soorten zoals de Alpenkauw, het auerhoen en de Apollovlinder, zijn er tal van meer onopvallende soorten die zich hebben aangepast aan het leven in alpine habitats. Onlangs werd er een nieuwe soort ontdekt in het park: een rouwmug genaamd Leptosciarella gretae. Wat betreft ongewervelde dieren, wordt geschat dat er tussen de 5.000 en 20.000 verschillende soorten zijn.

In de wateren van het nationale park zijn er 15 vissoorten, samen met acht soorten amfibieën en zes soorten reptielen. De alpensalamander en de adder zijn typische soorten van de regio, waarbij de adder bekend staat als de "heladder" vanwege zijn zwarte kleur. Daarnaast leven er in het park ongeveer 100 vogelsoorten, waarbij vier paren steenarenden hun jongen grootbrengen bij de Watzmann en de Königssee.

Bijzonder populair onder wandelaars zijn de marmotten, steenbokken en gemzen, die gemakkelijk te observeren zijn in de hoogten rond de Königssee. In totaal zijn er 55 verschillende zoogdiersoorten geïdentificeerd in het park, waaronder zeldzame vertegenwoordigers zoals de Bechsteins vleermuis, de kleinste muisoorvleermuis van Europa, en de marter.

Flora van Berchtesgaden

Een uitgestrekt gebied van het Nationaal Park Berchtesgaden is bedekt met bossen, die een cruciaal habitat vormen voor tal van dier- en plantensoorten. Hier kan de natuur echt natuurlijk blijven, zonder menselijke tussenkomst. In de kernzone van het beschermde gebied gedijen zeldzame planten, dankzij de aanwezigheid van omgevallen bomen waarvan dood hout een waardevol habitat vormt voor insecten en andere planten.

De diversiteit aan flora in Nationaal Park Berchtesgaden is uitzonderlijk, vooral naarmate men in hoogte stijgt vanaf de Königssee, op ongeveer 600 meter, naar de centrale top van de Watzmann, die 2.713 meter bereikt. Langs deze hoogtegradatie zijn er verschillende habitats te vinden, wat een waar paradijs biedt voor plantenliefhebbers.

Aan de oevers van de Königssee is de vegetatie schaars door de steile rotswanden, maar in vlakkere gebieden vindt men riet en moerasplanten zoals de dotterbloem en het smalbladig wollegras. Naarmate men stijgt, maken de rijke loofbossen van beuken plaats voor naaldbomen zoals sparren, lariksen en alpendennen. Boven de boomgrens domineert de bergden het landschap.

Op de bergweiden van het Berchtesgadener Land kan men een grote verscheidenheid aan planten bewonderen, zoals arnica, zilverdistel, de alpenroos met franje en de stengelloze gentiaan, die de paden opfleuren met hun kleurenpracht.

In de alpenregio, waar bomen niet meer kunnen groeien, is het leven bijzonder hard en vereist het gespecialiseerde planten die extreme omstandigheden zoals sneeuw, intense zonneschijn, wind en gebrek aan water kunnen weerstaan. Onder hen bevinden zich alpenweidegemeenschappen met typische grassen, evenals kleurrijke bloeiende planten zoals de stengelloze silene, de harige havikskruid en de edelweiss. Planten die rotsachtige en stenige gebieden bewonen, hebben speciale aanpassingen om te overleven in een voortdurend veranderende omgeving.

Informatiecentrum

Het Haus der Berge

Gelegen bij de ingang van Berchtesgaden, is het Haus der Berge het informatie- en educatiecentrum van Nationaal Park Berchtesgaden. In de permanente tentoonstelling "Verticale Wildernis" kunnen bezoekers de natuur van Duitslands enige alpiene nationale park ervaren, van de diepten van de Königssee tot de top van de Watzmann. Daarnaast vullen het milieueducatiecentrum en het buitenterrein de permanente tentoonstelling aan.

Informatiecentrum Nationaal Park Berchtesgaden

De tentoonstelling "Verticale Wildernis" biedt een breed scala aan ervaringen om meer te leren over de lokale natuur. Van de bodem van de Königssee tot de toppen van de Berchtesgadener Alpen kunnen bezoekers het volledige spectrum van leven en verschillende habitats verkennen, zoals water, bos, alpenweiden en rots/karst. Met een bergvitrine als hoogtepunt overbrugt de tentoonstelling de getoonde nagebootste natuur en de werkelijkheid van Nationaal Park Berchtesgaden.

Milieueducatiecentrum

Het educatiecentrum beschikt over vier moderne ruimtes, ontworpen voor groepen en schoolklassen. In de weidekeuken, het waterlab, de boswerkplaats en het rotsuitzicht kunnen bezoekers de belangrijkste habitats van het nationale park verkennen en verdiepen. Aanmelding is vereist om toegang te krijgen tot het educatiecentrum.

Buitenterrein Haus der Berge

Het buitenterrein biedt leer- en recreatie-ervaringen, met weide-, water- en bosgebieden. De Lahner-Kaser, een historisch alpenverblijf dat getrouw is gereconstrueerd in zijn oorspronkelijke vorm, bevindt zich in het Watzmann-gebied.

Toegankelijkheid

Haus der Berge is ontworpen met de behoeften van mensen met een handicap in gedachten. Het beschikt over brede paden en toegankelijke toiletten, evenals hellingen voor rolstoelen en liften om toegang te krijgen tot alle tentoonstellingsruimten.

Excursies, Activiteiten en Toeristische Attracties

Observatie van de Lammergier

De lammergier, met een spanwijdte tot 2,90 meter, is een van de grootste vliegende vogels ter wereld. Helaas stierf deze soort uit in de Alpen aan het begin van de 20e eeuw. Sinds 1986 zijn echter lammergierkuikens opnieuw geïntroduceerd als onderdeel van een grootschalig fokprogramma. De Vulture Conservation Foundation (VCF), gevestigd in Zürich, beheert het Europese foknetwerk. Hoewel de vogels zich sinds 1997 onafhankelijk voortplanten in de Westelijke en Centrale Alpen, verloopt de voortplanting in de Oostelijke Alpen traag.

Om dit probleem aan te pakken, hebben Nationaal Park Berchtesgaden en de Beierse Natuurbeschermingsvereniging (LBV) in samenwerking met de dierentuin van Neurenberg een project gestart om de herintroductie in de Alpen te ondersteunen. De komende tien jaar zullen lammergierkuikens worden vrijgelaten in het Klausbachtal, met als doel de Midden-Europese Alpenpopulatie van deze zeldzame vogelsoort te versterken en te verbinden met populaties op de Balkan en Klein-Azië.

Voor de derde keer hebben de Beierse Natuurbeschermingsvereniging (LBV) en Nationaal Park Berchtesgaden met succes twee jonge lammergieren, die nog niet kunnen vliegen, opnieuw geïntroduceerd in een rotsnis in het Klausbachtal. Dit project is een belangrijke stap in het herstellen van de aanwezigheid van deze machtige vogel in de Alpen.

Wandelpaden

Het uitgebreide netwerk van paden, dat in totaal ongeveer 260 kilometer beslaat, wordt voornamelijk onderhouden door de administratie van het nationale park. Deze paden bieden een verscheidenheid aan mogelijkheden voor bergwandelingen, geschikt voor verschillende vaardigheidsniveaus en voorkeuren. Daarnaast organiseert de administratie van het nationale park begeleide wandelingen voor zowel volwassenen als kinderen, wat een verrijkende en educatieve ervaring in de natuur biedt.

Sommige van deze geselecteerde paden zijn ook toegankelijk voor fietsers, terwijl bezoekers op de Königssee kunnen genieten van milieuvriendelijke passagiersboottochten aangedreven door elektriciteit, wat een unieke manier biedt om het nationale park vanaf het water te verkennen. Sinds 1987 is het zwemverbod in de wateren van het park opgeheven, waardoor bezoekers nog meer kunnen genieten van de natuurlijke schoonheid.

Het is echter belangrijk op te merken dat de administratie van het nationale park ervoor heeft gekozen om talrijke oude jacht- en bergpaden niet meer te onderhouden of zelfs te ontmantelen. Dit is bedoeld om de bezoekersstroom te sturen en de integriteit van het ecosysteem te behouden. Deze beslissing, hoewel bedoeld om de natuur te beschermen, heeft ook conflicten veroorzaakt, aangezien het behoud van oude menselijke culturele elementen, zoals de Almsteig, een dilemma vormt tussen milieubescherming en het behoud van cultureel erfgoed.

Geleide Winterwandelingen

Nationaal Park Berchtesgaden biedt een uitgebreid programma van begeleide winterexcursies, waar bezoekers de ongerepte natuur van het enige hooggebergte nationale park van Duitsland kunnen verkennen. Deze excursies worden geleid door parkwachters, onderzoekers of het milieueducatieteam, wat een educatieve en verrijkende ervaring in de natuur biedt. Meer informatie over het winterprogramma van het nationale park is te vinden in hun evenementenkalender of op hun officiële website.

Tijdens de winter in het Klausbachtal kunnen bezoekers deelnemen aan verschillende activiteiten, zoals paardensleetochtjes naar het nationale park vanaf het Klausbachhaus in Hintersee, waar ze het wild kunnen voeren. Hertachtigen dalen in de winter vooral af naar de valleien op zoek naar voedsel, en deze voerplekken georganiseerd door Nationaal Park Berchtesgaden helpen voedseltekorten en schade aan bomen te voorkomen. Paardensleetochtjes worden ook aangeboden om deze wildvoerplekken te bezoeken, wat een unieke ervaring biedt om het wild van dichtbij te observeren.

Daarnaast biedt de met sneeuw bedekte natuur in de winter mogelijkheden om sporen te volgen en het winterlandschap van het nationale park te verkennen. Ondanks de kou is er actief leven in de natuur, met dieren zoals vossen en konijnen die zich in de paartijd bevinden. Er zijn ook kleuraccenten te zien tussen de sneeuw, zoals struiken, bloemen en herfstbladeren, die een levendig contrast vormen met het winterlandschap.

Het Klausbachtal in Ramsau is een van de uitgelichte gebieden voor deze winteractiviteiten, waar bezoekers herten kunnen observeren en genieten van de natuurlijke schoonheid van de regio. Het Klausbachhaus, gelegen bij de ingang van het Klausbachtal, dient als informatiepunt voor Nationaal Park Berchtesgaden en biedt meer details over activiteiten en lokale fauna.

Festivals

Het Ramsau Nationaal Park Festival vond plaats in de zomer van 2010 in de wijk Hintersee van Ramsau, bij het Klausbachhaus informatiepunt van het nationale park. Dit evenement markeerde een belangrijke verandering, aangezien hier eerder buitenshows waren georganiseerd, maar dit keer werd het toneelstuk "Martinsklause" van Ludwig Ganghofer opgevoerd. Deze theatrale uitvoering was de bijdrage van de gemeente Ramsau aan de vieringen voor de 200e verjaardag van de aansluiting van Berchtesgadener Land bij Beieren.

Hoe er te komen

U kunt Nationaal Park Berchtesgaden op verschillende manieren bereiken: met een privévoertuig, waarbij u rekening moet houden met parkeerkosten per uur, drie uur of per dag. U kunt ook met de bus vanuit de stad Berchtesgaden komen, met gebruik van de RVO-lijnen 839, 841 of 843. Daarnaast zijn er groepsreizen beschikbaar vanuit steden zoals Salzburg of München voor degenen die de voorkeur geven aan een georganiseerde en begeleide ervaring.

Openingstijden

Nationaal Park Berchtesgaden is geopend van 09:00 tot 17:00 uur. Gedurende deze tijden zijn het educatieve centrum, de restaurants en de elektrische boottochten geopend.

Toegangsprijzen

De toegang tot Nationaal Park Berchtesgaden is gratis. Echter, parkeerkosten en kosten voor de elektrische boottocht zijn van toepassing.